Directeur gezocht? Of gewoon een beetje pedagogisch besef?

Een recente schoolmededeling over het vertrek van de schoolverantwoordelijke wekte bij heel wat ouders verwondering. In de communicatie werd meerdere keren verwezen naar een “directeur” en een “directeursprofiel”, terwijl deze school werkt binnen de Freinetpedagogie — een onderwijsvorm die uitdrukkelijk kiest voor coördinatie in plaats van hiërarchie.

Voor velen onder ons is het gebruik van de term “directeur” dan ook geen detail, maar een teken aan de wand. Woorden zeggen iets over hoe men denkt over beleid, leiderschap en samenwerking. En net daarover rijzen er in toenemende mate vragen.

Een passend profiel vereist inzicht in het pedagogisch project

Binnen Freinetonderwijs draait het om gedeeld leiderschap, collectieve besluitvorming en vertrouwen in de kracht van het team. Dit staat soms in contrast met klassieke bestuursmodellen. De vraag stelt zich dan ook: hoe wordt bij de selectie van een nieuwe coördinator gewaakt over de afstemming met het pedagogisch project?

Verschillende ouders hopen dat dit proces gedragen zal worden door de betrokken schoolgemeenschap, met formele en tijdige adviesvraag aan de schoolraad — zoals de regelgeving voorziet — en met inspraak van personeel en ouders. Zo kan voorkomen worden dat het profiel achteraf ter discussie komt te staan, zoals in eerdere aanstellingsprocedures het geval was.

Een stilte die vragen oproept

Ook het vertrek zelf roept vragen op. In de communicatie werd verwezen naar een persoonlijke beslissing, maar de betrokken coördinator gaf hierover geen eigen toelichting. Net zoals bij eerdere functiewijzigingen gebeurde dit geruisloos, zonder ruimte voor dialoog of duiding. Langs de achterdeur.

Ouders stellen zich hierbij openlijk de vraag:

• Waarom werd er niet rechtstreeks gecommuniceerd door de coördinator zelf?

• Was er ruimte voor een open evaluatie van het voorbije jaar?

• Wat kunnen we leren uit dit vertrek, en hoe wordt die ervaring meegenomen?

Zulke vragen zijn geen verdachtmakingen, maar uitingen van bezorgdheid. Ze tonen aan dat er nood is aan transparantie en wederzijds vertrouwen.

Van individuele klacht naar collectieve bekommernis

Sinds de oprichting van het OVO collectief hebben meerdere ouders signalen gedeeld over structurele spanningen binnen de schoolwerking. Waar dit aanvankelijk werd gekaderd als de stem van één bezorgde ouder, blijkt ondertussen dat deze bezorgdheid door bredere groepen ouders gedragen wordt.

Zo stapte recent een delegatie klasouders zelf naar de schoolverantwoordelijke, vanuit een gedeelde bekommernis over inspraak, communicatie en continuïteit. Dit toont aan dat er nood is aan overleg op maat van het pedagogisch project, met ruimte voor collectieve reflectie en samenwerking.

Ook binnen andere scholen leven vragen

Het is belangrijk om deze situatie in een bredere context te plaatsen. Ook vanuit andere scholen binnen het netwerk komen signalen van ouders en leerkrachten die vragen hebben bij de beleidsvoering van Adite.

Er zijn meldingen van inspraakorganen die zich onvoldoende gehoord voelen, van personeel dat voorzichtig blijft uit vrees voor repercussies, en van klachten die weliswaar formeel worden behandeld, maar waar zelden structureel gevolg aan gegeven wordt. Deze signalen verdienen het om ernstig genomen te worden, in het belang van de onderwijskwaliteit én het welzijn van schoolgemeenschappen.

Een oproep tot beleidsmatige afstemming

Ouders stellen vragen niet uit wantrouwen, maar vanuit betrokkenheid. Als er binnen een school gewerkt wordt volgens een uitgesproken pedagogisch project, is het belangrijk dat de beleidsstructuur hiermee in lijn is. Dit vraagt om inzicht in Freinetprincipes, horizontaal leiderschap en gedeelde verantwoordelijkheid.

In die zin is er ook begrip voor de complexiteit waarmee centrale besturen soms moeten omgaan, zeker in een diverse scholengroep. Tegelijk leeft bij ouders de wens dat er werk wordt gemaakt van versterkte dialoog, pedagogische afstemming en wederzijds respect.

Wie zich verder wil verdiepen in dit model, vindt inspiratie in onder meer:

• L’enfant, l’école et la société – Célestin Freinet

• Pedagogie van de onderdrukten – Paulo Freire

• De school als lerende gemeenschap – Luc Stevens

• Reinventing Organizations – Frédéric Laloux

Tot slot: over middelen, prioriteiten en mooie woorden

Bij een groeiend aantal ouders leeft de vraag in welke mate de financiële middelen van kleinere scholen nog rechtstreeks terechtkomen bij de eigen pedagogische werking. Er circuleren bezorgdheden dat budgetten ruimer worden ingezet binnen de scholengroep, en dat dit een impact heeft op concrete noden in de school: denk aan ateliers, klasmaterialen of zorgondersteuning.

Ook binnen andere vestigingen zouden gelijkaardige vragen leven. Een transparant overzicht van hoe middelen verdeeld en besteed worden, zou alvast veel duidelijkheid en vertrouwen kunnen brengen.

In de slotzin van de recente communicatie lezen we:

“Ik ben ervan overtuigd dat we door te praten en samen te werken tot mooie oplossingen komen.”

Wij willen daar open en eerlijk op reageren. Dat is namelijk exact wat wij vragen. Praten. Samenwerken. Oplossingen. Maar dan wel in lijn met het pedagogisch project van de school — niet volgens een centraal bestuursmodel dat top-down beslist en achteraf participeert.

Tot nu toe hebben wij geen enkele structurele vorm van gelijkwaardige samenwerking ervaren. Integendeel: ouders en teamleden die het gesprek willen aangaan, krijgen doorgaans te maken met afwimpeling, afstand of herinterpretatie.

Laat ons dus helder zijn: als we samen willen praten en samenwerken, dan binnen het kader van de Freinetfilosofie — een pedagogiek van vertrouwen, autonomie en horizontale besluitvorming. Niet als retorisch slotakkoord. Maar als begin van échte verandering. Deze tekst is een collectieve analyse vanuit het OVO-collectief, geïnspireerd door gedeelde ervaringen en publieke signalen, en geschreven vanuit een maatschappelijke bezorgdheid over de bestuurscultuur binnen Adite.