Geloofwaardigheid komt niet met beloftes, maar met daden

Er zijn van die woorden die zo vaak herhaald worden dat ze hun betekenis verliezen. “Verandering”, “verbetering”, “luisteren”, “evalueren”.

Elk bestuur kent ze uit het hoofd. En toch — of juist daardoor — klinken ze hol na verloop van tijd. Zeker wanneer een bestuur voor de zoveelste keer belooft het roer om te gooien, terwijl op de werkvloer of binnen de gemeenschap nauwelijks iets verandert. Dan komt onvermijdelijk het moment waarop mensen hun geloof verliezen in de woorden. Niet uit cynisme, maar uit zelfbehoud.

Want wat betekent een belofte nog, als die keer op keer niet wordt waargemaakt?

Op een bepaald punt is het niet meer aan de mensen om te blijven hopen, maar aan het bestuur om zijn geloofwaardigheid te herwinnen. Dat gebeurt niet met nieuwe slogans of empathische boodschappen, maar met voelbare, zichtbare en meetbare daden. Pas dan komt het vertrouwen, traag maar gestaag, terug.

Maar zelfs dat volstaat soms niet meer. De vraag dringt zich op of het probleem niet fundamenteler is: Of de juiste mensen wel op de juiste plaatsen zitten. Of er op hoger niveau niet ernstig moet worden overwogen wie werkelijk capabel is om een beleid te voeren dat niet alleen belooft, maar ook uitvoert, herstelt en verbindt.

Leiderschap is geen kwestie van woorden. Leiderschap is verantwoordelijkheid dragen — ook voor de fouten van gisteren.

Zien is geloven. En velen hebben al te vaak gezien wat er níét gebeurde. Dus nee, een nieuwe belofte is geen nieuw begin. Het is hoogstens een herinnering aan wat al te vaak fout liep.

Wat zich de afgelopen week afspeelde, was een pijnlijke illustratie van de reflex die een zinkend leiderschap kenmerkt: minimaliseren en isoleren.

Het OVO-collectief werd afgeschilderd als het project van één misnoegde ouder, één geïsoleerde stem in de marge. Maar iedereen die betrokken is, ziet het intussen glashelder: dit is geen individueel verzet. Dit is een breed gedragen beweging, onder ouders, onder leerkrachten, onder mensen die het onderwijs nog écht in hun hart dragen. En ja, dat weten directie en bestuur al lang. Dit is geen nieuwe waarheid. Dit is een realiteit die men systematisch probeert te negeren.

Doen alsof men 'niets wist' is geen vergissing. Het is een bewuste strategie: een politiek schild tegen verantwoordelijkheid. Maar in een gezonde bestuurscultuur is onwetendheid geen excuus. Het is een tekort. En vaak zelfs een vorm van moreel falen.

Wie leiding neemt, moet durven weten. Moet luisteren — niet selectief, maar structureel. Moet de waarheid aankijken, ook als die ongemakkelijk is. Een bestuur dat zich verschuilt in onwetendheid, graaft het graf van zijn eigen legitimiteit.

Daar begint de erosie van vertrouwen: Niet bij de kritiek. Maar bij het weigeren te erkennen wat iedereen allang ziet.

En dan is er nog de communicatie — of beter: het zorgvuldig geregisseerde gebrek daaraan.

Waar open dialoog en transparantie de zuurstof van een gemeenschap zouden moeten zijn, heerst vandaag controle en censuur. Kritiek wordt niet beantwoord. Dissidentie wordt niet weerlegd, maar verdacht gemaakt. Wie vragen stelt, wordt niet uitgenodigd tot gesprek, maar subtiel gemarginaliseerd. Deze communicatiestijl verraadt de ware aard van het systeem: Een systeem waar beleid stilaan bevel wordt, waar e-mails gecureerd worden alsof het staatsgeheimen zijn, waar elk woord gewogen moet worden uit angst voor repercussie.

Wat ooit een schoolse gemeenschap was, dreigt te ontaarden in een gesloten machtsstructuur. Spreken wordt een daad van moed. Zwijgen de prijs van behoud.

Tegen deze achtergrond kondigde men het zoveelste 'traject' aan. Een mooie belofte, die misschien nog goedgelovige zielen geruststelt, maar die voor wie al duizend keer hetzelfde heeft meegemaakt meteen herkenbaar is: rook bestrijden zonder het vuur aan te pakken.

Geen concrete afspraken. Geen duidelijke engagementen. Alle controle blijft bij het bestuur.

De échte problemen —het verlies van vertrouwen, het gebrek aan transparantie en verantwoordelijkheid, het zaaien van angst, het systematisch niet uitvoeren van pedagogische plannen, het gebrek aan ondersteuning van leerkrachten, de ongezonde werksfeer, en het weigeren om open en eerlijke bevragingen te organiseren bij ouders en personeel —blijven netjes buiten beeld.

Wat eerst een dringende vraag was om het OVO-collectief te bespreken, werd omgebogen naar een vrijblijvende vergadering over 'ouderbetrokkenheid'. Niet over beleid. Niet over bestuur. Niet over verantwoordelijkheid.

Wat men verkoopt als participatie, is niets anders dan een poging om druk weg te nemen. Niet om te veranderen. Maar om te sussen.

Wie wil zien, ziet het.

En dan rijst nog een fundamentelere vraag:

Wanneer dezelfde klachten blijven terugkeren, wanneer signalen herhaald worden maar nooit structureel worden aangepakt, dan moeten wij als ouders durven stellen: Het probleem ligt niet bij de ouders. Het probleem ligt niet bij de leerkrachten. Het probleem ligt bij het algemeen bestuur van Adite.

Wat we hier zien, is geen incident. Het is een systeem.

Een systeem waarin leiderschap is vervangen door angstbeheer.

Waar kritiek wordt geherformuleerd tot ‘misnoegdheid’. Waar wie durft spreken, monddood wordt gemaakt.

En laat het duidelijk zijn: de vergaderingen die nu plaatsvinden tussen ouders, leerkrachten en directie, zijn niet de vergaderingen die ertoe doen.

De gesprekken die dringend gevoerd moeten worden, zijn die tussen Koen Pelleriaux, Geert De Soete en het volledige bestuur van Adite.

Daar moet een grondige doorlichting komen. Daar moet men de vraag durven stellen: Is deze bestuurscultuur nog te verantwoorden?

Een gezonde schoolstructuur begint niet bij het aanpassen van ouders of teams. Ze begint bij het herstellen van wat bovenaan rot is. Waar leiders hun plicht verzaken, groeit tussen de mensen een waarheid die geen woorden meer nodig heeft — alleen nog daden.

Deze tekst is een collectieve analyse vanuit het OVO-collectief, geïnspireerd door gedeelde ervaringen en publieke signalen, en geschreven vanuit een maatschappelijke bezorgdheid over de bestuurscultuur binnen Adite.